CUREART – Mardin Eczacı Odası Kültür ve Sanat Merkezi
Erbane nedir ? erbane tarihteki en eski vurmalı çalgıdır. Bu çalgı, Mezopotamya ve İran bölgelerinde çok popüler olan bir çalgıdır. Bu çalgı, bazı toplumlar tarafından daha çok öneme sahiptir. Bu toplumlar, Süryani, Arap, Kürt ve Ermeni toplumlarıdır. Farklı bölgelerde farklı isimler verilmiştir. Bu çalgıya, bazı bölgeler de def, bazı bölgeler de ise erbani ismini vermişlerdir. Bu çalgı, kasnak ve deriden olmak üzere iki ana yapıdan oluşur. Kasnak parçası, bu çalgı için önemli bir parçadır. Bu parça, çeşitli ağaçlardan yapılmaktadır, çoğunlukla da gürgen ve ıhlamur ağacından yapılmaktadır. Deri kısım ise, oğlak derisinin yüzülüp, güneş ışığı altında kurutulmasıyla elde edilir. Bu çalgı, derinin kasnağa sıkı bir şekilde gerdirilerek sıkıştırılarak yapılır. Bu çalgının başka bir parçası olan küçük metal halkalar bulunur. Bu metal halkalardan toplamda 33 tane bulunur ve bu 33 adet halkanın her birisine üçer tane daha metal halka takılarak 99 adet halkaya sahip olması sağlanır. Bu çalgıdan tam anlamıyla verim alabilmek için çalmadan önce deri kısım ısıtılır ve sesinin daha gür ve daha iyi çıkması sağlanır. Bu çalgı türünün başka malzemelerden de yapılmış olanları mevcuttur. Piyasada plastik erbaneler de bulunmaktadır fakat sağlam ve kaliteli olmamasından dolayı çok fazla tercih edilmemektedir. Bunun sebebi ise, plastik erbanenin sesi orijinali kadar güzel ve kaliteli değildir ve dinleyicilerin hoşuna gitmeyebilir. Bu çalgı türünün dünya üzerinde çok fazla temsilcisi yoktur ama İranlı Hüseyin Zehawi bu temsilciler arasında en iyisi ve en popüler olanıdır. Bu çalgıyı çalmak zordur. Bunun sebebi ise, ritme ayak uydurmasının zor olmasıdır. Eğer çok iyi çalmayı istiyorsanız, iyi bir ustadan eğitim almalısınız ya da sık sık pratik yapmalısınız. Çalmak için ise, elinizin başparmağınızla kasnağa sıkıca tutturmalısınız kalan diğer 4 parmağınız ile de deri yüzeye vurarak ritmi oluşturmaya başlayabilirsiniz. Diğer elinizle de kasnağın alt tarafından sıkıca tutarak dengeyi sağladıktan sonra, parmaklarınızla vurarak veya sallayarak ritmi dengeli ve uyumlu hale getirebilirsiniz. Bu çalgı çoğunlukla tasavvufi şarkılar eşliğinde çalınır. Bundan dolayı, tasavvuf müziği yapan insanlar için büyük bir öneme sahip olan çalgıdır. Tasavvufi şarkılar eşliğinde erbaneyi çalan kişinin usta olması gerekmektedir. Bunun sebebi ise, tasavvufi şarkılarda belirli bir ritim yoktur yani duruma göre değişmektedir. Bu değişimleri ayarlamak ve bu değişken ritimlere ayak uydurmak yalnızca bu işin ustaları tarafından kolayca ve güzelce yapılabilir. Erbane, eğlence kültüründe de çalınabilen bir çalgıdır. Eğlence amaçlı olarak, sıra gecelerinde, fasıl gecelerinde çalınmaktadır. Eğlence amaçlı çalınan erbane ritmi daha hızlıdır. Eğlence amaçlı bu çalgıyı çalan kişi amatör seviyede de olabilir çünkü tasavvufi şarkılara göre daha kolay bir şekilde ritim dengesi sağlanmaktadır. Son olarak, bu çalgı geçmişten günümüze farklı amaçlarla kullanılmıştır. Erbane, farklı kültürlerdeki insanların ve farklı kültürlerdeki hayatlara etkisi olmuş önemli bir çalgıdır.